'อุ๊งอิ๊ง' พ้นนายกฯ ครม.อยู่ต่อแต่ห้ามนโยบายใหม่! รมต.ทำงานต่อเนื่อง-เร่งด่วนได้ 'ภูมิธรรม' รักษาการฯ ไม่ใช่ ครม.ยึดแนวปฏิบัติเดิม ส.ค.67
การพ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของนางสาวแพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ด้วยผลของคำวินิจฉันของศาลรัฐธรรมนูญ ส่งผลให้คณะรัฐมนตรีที่เหลืออยู่ยังคงต้องปฏิบัติหน้าที่ต่อไปตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 168
โดยมาตรา 168 ระบุเรื่องดังกล่าวว่า "มาตรา 168 ให้คณะรัฐมนตรีที่พ้นจากตำแหน่งอยู่ปฏิบัติหน้าที่ต่อไปภายใต้เงื่อนไข ดังต่อไปนี้ (1) ในกรณีพ้นจากตำแหน่งเพราะความเป็นรัฐมนตรีของนายกรัฐมนตรีสิ้นสุดลงตามมาตรา 167 (1) อายุสภาผู้แทนราษฎรสิ้นสุดลงหรือมีการยุบสภาผู้แทนราษฎรตามมาตรา 167 (2) หรือ คณะรัฐมนตรีลาออกตามมาตรา 167 (3) ให้อยู่ปฏิบัติหน้าที่ต่อไปจนกว่าคณะรัฐมนตรีที่ตั้งขึ้นใหม่จะเข้ารับหน้าที่ เว้นแต่ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่งตามมาตรา 167 (1) เพราะเหตุขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามตามมาตรา 98 หรือไม่มีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์ หรือ มีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงมาตรา 160 (4) หรือ (5) นายกรัฐมนตรีจะอยู่ปฏิบัติหน้าที่ต่อไปมิได้....."
อย่างไรก็ตาม สถานะของคณะรัฐมนตรีชุดปัจจุบันที่่มีนายภูมิธรรม เวชยชัย รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ในฐานะรักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี มิได้ถูกเรียกว่าเป็นคณะรัฐมนตรีรักษาการแต่อย่างใด โดยเป็นแนวปฎิบัติตามที่นางณัฐฎ์จารี อนันตศิลป์ เลขาธิการคณะรัฐมนตรี ได้ออกหนังสือเวียนถึงรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีทุกคน เรื่อง แนวทางการปฏิบัติหน้าที่ของคณะรัฐมนตรี กรณีศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยให้ความเป็นรัฐมนตรีของนายกรัฐมนตรีสิ้นสุดลงเฉพาะตัวตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 170 (4) เมื่อเดือนสิงหาคม 2567 โดยมีสาระสำคัญ สรุปได้ดังนี้
1.สถานะของคณะรัฐมนตรี และรัฐมนตรี
1.1 คณะรัฐมนตรีสิ้นสุดลง แต่ต้องอยู่ในตำแหน่งเพื่อปฏิบัติหน้าที่ต่อไป
(ไม่เรียกว่า รักษาการ และได้รับเงินเดือนแต่ยังไม่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน)
1.2 คณะรัฐมนตรียังคงมีหน้าที่บริหารราชการแผ่นดินให้เกิดประโยชน์สูงสุด ต่อประเทศเท่าที่จำเป็นทุกประการ กรณีที่มีสถานการณ์คุกคามความมั่นคงของชาติ ย่อมมีอำนาจหน้าที่ที่จะประกาศมาตรการเพื่อรักษาความมั่นคงของชาติได้ เช่น ประกาศภาวะฉุกเฉินหรือประกาศ กฎอัยการศึก เป็นต้น
1.3 การลงชื่อตำแหน่งของรัฐมนตรี ยังคงลงชื่อในตำแหน่งเดิม มิใช่เป็นการรักษาการหรือรักษาการในตำแหน่ง
2. หลักการเกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ของคณะรัฐมนตรี
2.1 เรื่องที่เป็นนโยบายใหม่ซึ่งมีผลผูกพันคณะรัฐนตรีชุดใหม่ ไม่ควรพิจารณา
2.2 เรื่องที่จำเป็น เร่งด่วน หรือเรื่องที่ต่อเนื่องให้พิจารณาดำเนินการเป็นเรื่อง ๆ ไป
ทั้งนี้ ข้าราชการการเมืองที่นายกรัฐมนตรีแต่งตั้งตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการการเมือง พ.ศ. 2535 และที่แก้ไขเพิ่มเติม กรรมการผู้ช่วยรัฐมนตรีตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยคณะกรรมการผู้ช่วยรัฐมนตรี พ.ศ. 2546 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ผู้แทนการค้าไทยตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยผู้แทนการค้าไทย พ.ศ. 2552 และที่แก้ไขเพิ่มเติม และคณะกรรมการที่นายกรัฐมนตรีแต่งตั้งตามมาตรา 11 (6) แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ต้องพ้นจากตำแหน่งไปด้วย ซึ่งหากจะให้ปฏิบัติหน้าที่ต่อไป ให้ดำเนินการแต่งตั้ง ตามกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องอย่างเคร่งครัดด้วย