เชียงใหม่/เชียงราย – ไม่ได้มีแค่เหมืองทอง ที่ทำน้ำท่วมชายแดนแม่สาย-ท่าขี้เหล็ก รุนแรงเป็นประวัติการณ์ แถมน้ำกก-น้ำสาย ปนเปื้อนซ้ำ..แฉว้าเปิดพื้นที่ทำเหมืองแรร์เอิร์ธ-แร่หายาก ห่างน้ำกกไม่ถึง 3 กิโลฯ หวั่นกระทบเหมือนรัฐคะฉิ่น
กรณีคุณภาพน้ำในแม่น้ำกกและแม่น้ำสายที่ไหลผ่าน จ.เชียงใหม่ และ จ.เชียงราย มีค่าสารหนูเกินมาตรฐาน และยังก่อให้เกิดน้ำท่วมใหญ่อย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนเมื่อปลายปี 2567 หลายฝ่ายมีข้อมูลว่าเกิดจากการทำเหมืองแร่ทองคำในเขตปกครองพิเศษที่ 2 (สหรัฐว้า) ประเทศเมียนมานั้น
ล่าสุดมูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ได้ออกมาเปิดเผยภาพถ่ายดาวเทียมที่ชี้ให้เห็นว่านอกจากแร่ทองคำแล้วยังมีการทำเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) ซึ่งเป็นที่ต้องการของประเทศมหาอำนาจ ทำให้เป็นที่น่ากังวลว่าสารพิษตกค้างอันเกิดจากกรทำเหมืองแร่หายากชนิดนี้จะปนเปื้อนลงสู่แม่น้ำกกนอกเหนือไปจากสารหนู
โดยภาพถ่ายดาวเทียมระบุว่ามีเหมืองแร่แรร์เอิร์ธอยู่ 2 แห่ง แห่งแรกตั้งอยู่ทางตอนใต้ของ จ.เมืองสาด ห่างจากชายแดนไทยด้าน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ ไปประมาณ 25 กิโลเมตร อีกแห่งเป็นเหมืองที่มีลักษณะเดียวกันตั้งอยู่เขตเมืองยอน เขตปกครองพิเศษที่ 2 (สหรัฐว้า/ว้าใต้)
ภาพถ่ายดาวเทียมยังแสดงถึงการมีบ่อน้ำวงกลมที่ตั้งอยู่เรียงรายกันหลายชั้น ซึ่งการวางบ่อน้ำในลักษณะนี้เป็นลักษณะเดียวกันกับการขุดแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) ที่เคยพบเห็นในรัฐคะฉิ่น ซึ่งดำเนินการอย่างกว้างขวางโดยบริษัทจากประเทศจีน เป็นการขุดหาแร่เทอร์เบียม (Tb) และดิสโพรเซียม (Dy)
วิธีการคือการใช้การละลายแร่ซึ่งจะทำลายสิ่งแวดล้อมเป็นอย่างมากเพราะต้องเทสารเคมีผ่านท่อลงไปตามเนินเขาเพื่อละลายแร่ จากนั้นสูบสารละลายดังกล่าวผ่านท่อไปยังบอน้ำเพื่อเติมสารเคมีอีกครั้ง กระบวนการดังกล่าวจะทำให้ได้แร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) ออกมาในที่สุด
ทั้งนี้ภาพถ่ายดาวเทียมที่เมืองสาดยังแสดงให้เห็นว่าการขุดแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) เกิดขึ้นทางตะวันออกของแม่น้ำกกห่างจากแม่น้ำประมาณ 3.6 กิโลเมตร ตั้งแต่กลางปี 2566 และทางตะวันตกของแม่น้ำห่างจากแม่น้ำเพียงประมาณ 2.6 กิโลเมตรตั้งแต่กลางปี 2567 เป็นต้นมา
สาเหตุที่เหมืองแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) ในพื้นที่แถบนี้ถูกค้นพบ เพราะที่ผ่านมาประชาชนและสื่อต่างๆ ให้ความสนใจต่อการทำเหมืองทองคำในเขตรัฐฉาน ทำให้มีการใช้ภาพถ่ายดาวเทียมเข้าไปพิสูจน์ จนทำให้ทราบว่าเหมืองแร่ดังกล่าวเป็นการหาแร่แรร์เอร์ธ (แร่หายาก) ซึ่งตั้งอยู่ใกล้กับแม่น้ำกกมาก ส่วนการทำเหมืองทองคำยังคงมีเหมือนเดิมโดยใช้วิธีการบ่อละลายตามริมฝั่งแม่น้ำสายในเขตเมืองกาน จ.เมืองสาด ซึ่งมีลักษณะแตกต่างจากเมืองแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) อย่างชัดเจน
รายงานระบุอีกว่าในการทำเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) ในรัฐคะฉิ่นมีการทำบันทึกข้อมูลความเสียหายต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพเอาไว้ว่าทำให้เกิดดินถล่มเพราะใช้การละลายแร่ใต้ดิน สร้างมลพิษต่อน้ำใต้ดินและน้ำผิวดิน รวมทั้งปลาและสัตว์ป่าตาย ส่วนพืชก็มีการปนเปื้อนอีกด้วย
ดังนั้นกรณีที่ตรวจพบในเขตเองยอน และ จ.เมืองสาด อาจทำส่งผลกระทบต่อลุ่มแม่น้ำตั้งแต่ อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ ไปจนถึงปลายน้ำไหลลงสู่แม่น้ำโขงที่ อ.เชียงแสน จ.เชียงราย จึงเรียกร้องให้มีการติดตามข้อมูลอย่างเร่งด่วนจากเจ้าหน้าที่ทั้ง 2 ฝั่งชายแดน และต้องมีการเปิดเผยข้อมูลที่เกี่ยวข้องต่อสาธารณชน.
