สื่อต่างประเทศเชื่อว่าไทย ถูกใช้เป็นแบบอย่างไม่ให้ประเทศอื่นๆ ทำตาม หลังจากเมื่อวันศุกร์ (14 มี.ค.) มาร์โก รูบิโอ รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ แถลงคว่ำบาตรพวกเจ้าหน้าที่ไทย พันธมิตรของอเมริกา ต่อบทบาทของประเทศแห่งนี้ที่เนรเทศชาวอุยกูรณ์อย่างน้อย 40 คนไปยังจีน ดินแดนที่วอชิงตันอ้างว่าชนเชื้อสายมุสลิมกลุ่มนี้จะถูกตามประหัตประหาร
ถ้อยแถลงของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ระบุว่า "อเมริกามีความมุ่งมั่นที่จะต่อสู้กับความพยายามของจีนที่จะกดดันรัฐบาลชาติต่างๆ ให้ส่งตัวชาวอุยกูร์และคนกลุ่มอื่นๆ กลับไปยังจีน ที่ซึ่งพวกเขาตกเป็นเหยื่อการทรมานและการบังคับสูญหาย"
รายงานข่าวของรอยเตอร์ระบุว่าความเคลื่อนไหวนี้ของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ดูเหมือนมีเจตนาสกัดไทยและประเทศอื่นๆ จากการเนรเทศลักษณะดังกล่าว
ในขณะที่สหรัฐฯ เคยกำหนดมาตรการคว่ำบาตรไทยมาแล้วในอดีต ในนั้นรวมถึงระงับความช่วยเหลือด้านการทหารตามหลังกองทัพก่อรัฐประหารยึดอำนาจ และเล็งเป้าเล่นงานบุคคลและบริษัทสัญชาติไทย ฐานละเมิดมาตรการคว่ำบาตรประเทศที่ 3 แต่รอยเตอร์อ้างความเห็นของผู้เชี่ยวชาญด้านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้รายหนึ่ง บอกว่าเขาจำไม่ได้แล้วว่าเมื่อไหร่ที่อเมริกาคว่ำบาตรเจ้าหน้าที่รัฐบาลไทย และครั้งนี้ รูบิโอ ก็ไม่ได้ระบุชื่อใดๆ ระหว่างการแถลง
ความเคลื่อนไหวของไทยในการเนรเทศชาวอุยกูร์ที่ถูกควบคุมตัวนานกว่า 1 ทศวรรษ เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ มีขึ้นแม้มีเสียงเตือนจากผู้เชี่ยวชาญด้านสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ ว่าพวกเขาเสี่ยงถูกทรมาน ได้รับการปฏิบัติอย่างแย่ๆ และได้รับความเจ็บปวดโดยไม่อาจแก้ไขได้ หากเดินทางกลับไป
รอยเตอร์รายงานเมื่อช่วงต้นเดือนว่า แคนาดา และสหรัฐฯ เสนอมอบรกรากใหม่ให้ชาวอุยกูร์ 48 คน แต่ไทยปฏิเสธ เนื่องจากเกรงก่อความขุ่นเคืองแก่จีน
"ผมตัดสินใจใช้มาตรการนี้ทันทีด้วยการจำกัดการออกวีซ่าแก่เจ้าหน้าที่รัฐบาลไทยทั้งในอดีตและปัจจุบัน ฐานมีส่วนเกี่ยวข้องหรือรู้เห็นเป็นใจกับการส่งตัวชาวอุยกูร์ 40 คนจากประเทศไทย เมื่อวันที่ 27 ก.พ." รูบิโอ ระบุในคำแถลง
"เนื่องจากจีนมีการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ (genocide) และก่ออาชญากรรมต่อมวลมนุษยชาติต่อชาวอุยกูร์มานานแล้ว เราจึงขอเรียกร้องให้รัฐบาลทั่วโลกอย่าได้บังคับส่งชาวอุยกูร์ หรือคนกลุ่มอื่นๆ กลับไปยังจีน" ถ้อยแถลงระบุ พร้อมบอกว่าข้อจำกัดนี้ครอบคลุมถึงสมาชิกในครอบครัวของผู้ถูกคว่ำบาตรด้วย
ไทยตอบโต้กลับในวันเสาร์ (15 มี.ค.) บอกว่าเขาได้รับคำรับประกันจากจีน "เกี่ยวกับความปลอดภัยของอุยกูร์และจะเดินหน้าติดตามชีวิตความเป็นอยู่ของคนกลุ่มนี้ " ไทยได้ดำเนินการตามหลักมนุษยธรรมที่ได้ยึดมั่นมาโดยตลอด โดยเฉพาะอย่างยิ่งการมอบความช่วยเหลือแก่บุคคลที่พลัดถิ่นฐาน" กระทรวงการต่างประเทศไทยระบุ
กระทรวงการต่างประเทศของไทยบอกด้วยว่า ไทยให้ความสำคัญกับความเป็นพันธมิตรทางสนธิสัญญากับสหรัฐฯ ที่มีความใกล้ชิดกันมายาวนาน ซึ่งตั้งอยู่บนพื้นฐานของการเคารพซึ่งกันและกัน และมีผลประโยชน์ทางยุทธศาสตร์ที่สำคัญร่วมกัน ทั้งในระดับทวิภาคีและระดับภูมิภาค
รายงานข่าวของรอยเตอร์ระบุว่าในสัปดาห์นี้ รัฐสภายุโรปได้ประณามไทยเกี่ยวกับการเนรเทศชาวอุยกูร์เช่นกัน และเรียกร้องให้อียูใช้การเจรจาข้อตกลงการค้าเสรี เป็นเครื่องงัดข้อให้หยุดความเคลื่อนไหวดังกล่าวในอนาคต
เมอร์เรย์ ไฮเบิร์ต (Murray Hiebert) ผู้เชี่ยวชาญจากโครงการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของศูนย์เพื่อยุทธศาสตร์และระหว่างประเทศศึกษา (CSIS) ในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. กล่าวว่า เขาจำไม่ได้ว่าเคยเห็นสหรัฐฯ ใช้มาตรการคว่ำบาตรต่อเจ้าหน้าที่รัฐบาลไทยในลักษณะเช่นนี้มาก่อนหรือไม่
เขาบอกว่าไทยอาจอ่อนไหวต่อเสียงวิพากษ์วิจารณ์ แต่คราวนี้คงไม่อาจแสดงปฏิกิริยาตอบโต้กลับได้มากนัก เนื่องจากคำขู่ของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ที่จะรีดภาษีประเทศต่างๆ ที่เกินดุลการค้าเป็นอย่างมากกับวอชิงตัน
"พวกเขาอาจเลือกที่จะสงบปากสงบคำไว้ก่อน" ไฮเบิร์ต ระบุ "พวกเขาถูกหมายหัวอยู่แล้วเนื่องจากเป็นชาติที่ได้ดุลการค้าสหรัฐฯ มากเป็นอันดับที่ 11 และยังไม่แน่ว่าไทยจะรอดพ้นจากคำสั่งรีดภาษีของ ทรัมป์ ในช่วงต้นเดือนเมษายนนี้หรือไม่" ผู้เชี่ยวชาญรายนี้ระบุ
นักวิเคราะห์หลายคนมองว่า ที่ผ่านมาวอชิงตันพยายามหลีกเลี่ยงไม่ใช้มาตรการคว่ำบาตรที่รุนแรงกับไทย เพราะเกรงว่าจะยิ่งทำให้ไทยที่เป็นพันธมิตรเก่าแก่หันไปใกล้ชิดกับจีนมากขึ้นอีก
ด้านกลุ่ม Campaign for Uighurs ซึ่งเป็นองค์กรช่วยเหลือชาวอุยกูร์ในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ออกมาชื่นชมคำประกาศของ รูบิโอ และรัฐบาล ทรัมป์ โดยชี้ว่า "นี่เป็นการส่งสัญญาณที่ชัดเจนว่า กลุ่มคนที่เอื้อให้พรรคคอมมิวนิสต์จีน (CCP) ทำการละเมิดสิทธิมนุษยชนจะต้องได้รับผลจากการก่ออาชญากรรมนั้น"
รูบิโอ ซึ่งเป็นผู้สนับสนุนชาวอุยกูร์ตัวยง ครั้งยังเป็นวุฒิสภาสหรัฐฯ เน้นย้ำว่าแนวทางปฏิบัติของปักกิ่งต่อคนกลุ่มนี้ เทียบเท่ากับ "การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์และก่ออาชญากรรมกับมนุษย์" จีนปฏิเสธคำกล่าวหาล่วงละเมิดและบังคับใช้แนงงานชาวอุยกร์ อ้างว่าได้จัดจั้ง "ศูนย์ฝึกอาชีพ" ต่างๆ ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เพื่อสกัดพวกก่อการร้าย พวกแบ่งแยกดินแดนและพวกหัวรุนแรงทางศาสนา
(ที่มา : รอยเตอร์/กระทรวงการต่างประเทศ)